Kocaköy ilçesinde yer alan tarihi Kocaköy Ulu Cami yapıldığı dönemden bu yana çok sayıda onarım görmüş orijinalinden uzaklaşarak günümüze gelmiştir. Yapı yöre halkı tarafından hem ibadethane olmasından ötürü hem de bir dönem saygı görülen Şeyh Müşerref isimli şahsın yapıya verdiği önemden ötürü cami oldukça değerlidir. Yapının inşa tarihi bilinmemekte fakat plan itibariyle sahınların mihraba paralel uzanması yapıyı Selçuklu ve Artuklu tarzına götürmektedir. Camide çok sayıda kitabe bulunur fakat kitabeler yapının inşa tarihiyle ilgili bilgi vermemektedir.

Yapıyı tarihlendirirken plan ve mimari özelliklerine göre değerlendirmekteyiz. Enine dikdörtgen mihraba paralel iki sahınlı inşa edilen yapı, hem mescit hem de Kur’an-ı Kerim ilmi verilen bir medrese olarak kullanılmıştır. Hem ibadet edilen ayrıca Cuma namazlarının kılındığı mekân iken aynı zamanda güçlü bir din eğitiminin verildiği medrese olarak da kullanılmıştır. Yapının ikinci sahınındaki sonradan eklenen kitabeye göre 1945 yılında Cuma namazının kılındığı bir yapı olarak kullanıldığı ibaresine ulaşılmaktadır. Buna binayen yapının daha önceden mescit olarak kullanıldığı bilgisine varmaktayız.

Yapıya benzer planda daha sonraki dönemlerde yapılmış yöre ve yöre çevresindeki camilere rastlanılmaktadır. Özellikle miharaba paralel uzanan enine dikdörtgen iki sahınlı camilere rastlıyoruz. Kocaköy Gökçen Köyünde, Tepecik Köyünde Akçagöz Cami, Yazıkoyu Camii, Bozbağlar Köyü Camii, Suçıktı Mezrasında Geyiksırtı Camii, Karaz Camii, Hani Kadeşt Köyünde ve Lice Derhxust köyündeki camiler de bizim Kocaköy Ulu Camiyle plan ve mimari olarak aynı özellikleri barındırmaktadır. Diyarbakır şehir merkezinde 12. Yüzyıla ait olan Hz. Süleyman Cami, 15. Yüzyılda inşa edilen Hacı Büzrük Camii, 16. Yüzyılda inşa edilen Ragıbiye Cami, 16. Yüzyılda inşa edilen Nebi Cami’nin Şafiler Bölümü, 17. Yüzyılda inşa edilen Fatih Paşa Caminin Şafiler Bölümü aynı plan şemasındadır.

Yapı Anadolu’da rastlanan mihraba paralel uzanan camilere verilecek güzel bir örnektir. Diğer yapılar da Kocaköy ve köylerinde Kocaköy Ulu Cami’nin plan ve mimari özellikleri dikkate alınarak yapılmıştır. Burada yapılar enine dikdörtgen planda mihraba paralele olarak inşa edilmiştir. Anadolu’da bu plan tipine verilecek örnekler oldukça fazladır. Diyarbakır Ulu Cami, Aksaray Ulu Cami, Konya Alaaddin Cami, Bitlis'teki Aynelba-rüt Camisi (1664-1665), Taş mescit ve Aşağıkale camisi de enine plan tipine verilecek en güzel örneklerdir.